Suzan Ari
Chiara Celeste Ryan

Daniela Godel

Suzan Uney-Ari, di origine turco-cipriota, è nata il 12 luglio 1927 a Morphou, nell'isola di Cipro. Era la figlia di Emine e Huzeyin Zihini Uney, un barbiere di successo e leader della comunità (mukhtar) nella zona centrale di Nicosia (Saray Onu). Dopo aver completato la sua prima formazione, nel periodo in cui Cipro era ancora colonia britannica, Suzan imparò il mestiere della sarta grazie al sistema di apprendistato inglese. Le fu anche insegnata la musica a livello privato e studiò da sola le letterature contemporanee turca e greca, tenendo attivamente conto degli avvenimenti politici. È stata una delle prime a sostenere apertamente nel 1946 – a soli 19 anni – che, sebbene a suo giudizio non ci fosse nulla di sbagliato nel sistema del prezzo nuziale cipriota (turco e greco), i matrimoni si sarebbero dovuti basare sull'amore.

Sposò Orhan Seyfi Ari (1918-1992), un insegnante idealista, conosciuto come "Maestro" o "Maestro dei Maestri". Insieme ebbero quattro figli, le cui mogli continuarono la tradizione familiare nel campo educativo. Dal 1946 al 1960, Suzan, pur non essendo lei stessa un'insegnante, contribuì e guidò la rinascita del patrimonio culturale e dell'identità turco-cipriota, soprattutto a Paphos e Louroujina. La coppia si sforzò nel convincere le autorità e le comunità circa il bisogno e l’importanza delle scuole e della formazione, dando un decisivo contributo alla lotta contro l'analfabetismo, in un'epoca in cui molte persone turco-cipriote sapevano parlare solo in greco e non riconoscevano il valore dell'istruzione, specialmente per quanto concerneva le ragazze e le donne. Suzan rimase a fianco del marito che, oltre a praticare l'insegnamento, si batteva per la costruzione di scuole e strade e per la fornitura di servizi essenziali come l'elettricità e l'acqua. Lei insegnava gratuitamente l'arte del cucito, realizzando costumi per le/gli studenti al fine di promuovere il loro patrimonio culturale (attraverso danze e rappresentazioni tradizionali), ma anche bandiere per le feste nazionali. Durante il periodo dei disordini intercomunitari, che avvennero dal 1963 al 1964, casa sua rimase sempre aperta per accogliere rifugiate/i di altri villaggi e, anche se le/i docenti non venivano più retribuiti, lei e suo marito presero la decisione di non emigrare.

Suzan Ari morì il 20 novembre del 2002 all'età di 75 anni. È stata una donna assai stimata in patria e all'estero per via del suo contributo verso un progresso sociale e culturale. Il giorno del suo funerale sono arrivati messaggi di condoglianze da parte di accademici del Canada, degli Stati Uniti e della Gran Bretagna: tutti facevano riferimento a lei come alla "zia". Suo marito la definì «una grande aiutante». Tuttavia, sia per il fatto che non avesse ricevuto un'educazione universitaria ― che le avrebbe assicurato un ruolo professionale riconosciuto ― sia per la narrazione storica patriarcale e, in particolare, la struttura sociale (turco-cipriota), sul suo conto si sa molto poco, se non per ciò che è stato tramandato oralmente, per di più in maniera non distinta e distante dalla figura del marito. Il fatto che ci si riferisca a lei con termini che fanno riferimento a una familiarità (come "zia") o ad un contesto assistenziale o amatoriale (come "aiutante") mostra il modo in cui Suzan ha toccato l'anima del suo popolo. Comunque, in una certa misura, questo offusca la portata del suo contributo, almeno agli occhi di chi vive al di fuori di Cipro, che l'ha dunque conosciuta solo attraverso le/i concittadine/i contemporanei.

Suzan Uney-Ari, d'origine chypriote turque, est née le 12 juillet 1927 à Morphou, sur l'île de Chypre. Elle était la fille d'Emine et de Huzeyin Zihini Uney, un barbier prospère et un chef de communauté (mukhtar) dans la zone centrale de Nicosie (Saray Onu). Après avoir terminé sa scolarité, à l'époque où Chypre était encore une colonie britannique, Suzan a appris le métier de couturière grâce au système d'apprentissage anglais. Elle a également reçu un enseignement privé de la musique et a étudié par elle-même la littérature turque et grecque contemporaine, en tenant compte activement des événements politiques. Elle a été l'une des premières à affirmer ouvertement en 1946 - alors qu'elle n'avait que 19 ans - que, même si, selon elle, il n'y avait rien de mal dans le système de prix des mariages chypriotes (turcs et grecs), les mariages devaient être fondés sur l'amour.

Elle a épousé Orhan Seyfi Ari (1918-1992), un professeur idéaliste, connu sous le nom de "Maître" ou "Maître des Maîtres". Ensemble, ils ont eu quatre enfants, dont les épouses ont poursuivi la tradition familiale dans l'éducation. De 1946 à 1960, Suzan, bien qu'elle ne soit pas elle-même enseignante, a contribué à la renaissance de l'héritage culturel et de l'identité chypriotes turcs, en particulier à Paphos et à Louroujina. Le couple a travaillé dur pour convaincre les autorités et les communautés de la nécessité et de l'importance des écoles et de l'éducation, apportant une contribution décisive à la lutte contre l'analphabétisme à une époque où de nombreux Chypriotes turcs ne parlaient que le grec et ne reconnaissaient pas la valeur de l'éducation, en particulier pour les filles et les femmes. Suzan a soutenu son mari qui, en plus d'enseigner, s'est battu pour la construction d'écoles et de routes et la fourniture de services essentiels tels que l'électricité et l'eau. Elle y enseigne gratuitement l'art de la couture, confectionnant des costumes pour les élèves afin de promouvoir leur patrimoine culturel (par le biais de danses et de spectacles traditionnels), mais aussi des drapeaux pour les festivals nationaux. Pendant la période de troubles intercommunautaires, qui ont lieu de 1963 à 1964, sa maison est toujours restée ouverte pour accueillir les réfugiés des autres villages et, même si les enseignants n'étaient plus payés, elle et son mari ont décidé de ne pas émigrer.

Suzan Ari est décédée le 20 novembre 2002 à l'âge de 75 ans. Elle a été une femme très respectée dans son pays et à l'étranger pour sa contribution au progrès social et culturel. Le jour de ses funérailles, des messages de condoléances sont arrivés d'universitaires du Canada, des États-Unis et de Grande-Bretagne, qui l'appelaient tous leur "tante". Son mari la décrit comme "une aide précieuse". Cependant, tant en raison du fait qu'elle n'a pas reçu d'éducation universitaire - ce qui lui aurait assuré un rôle professionnel reconnu - qu'en raison du récit historique patriarcal et, en particulier, de la structure sociale (chypriote turque), on sait très peu de choses sur elle, si ce n'est ce qui a été transmis oralement, qui plus est d'une manière non distincte et éloignée de la figure de son mari. Le fait qu'elle soit désignée par des termes faisant référence à la familiarité (comme "tante") ou à un contexte de soin ou d'amateur (comme "aide") montre la manière dont Suzan a touché l'âme de son peuple. Toutefois, dans une certaine mesure, cela éclipse l'importance de sa contribution, du moins aux yeux de ceux qui vivent en dehors de Chypre et qui ne l'ont donc connue qu'à travers ses concitoyennes contemporaines et ses concitoyens contemporains.

Turkish Cypriot Suzan Uney Ari was born on July 12, 1927 in Morphou, Cyprus. She was the daughter of Emine and Huzeyin Zihini Uney, a successful barber and community leader (mukhtar) in the central part of Nicosia (Saray Onu). After completing her basic education, Suzan learned dressmaking under the English apprenticeship system, when Cyprus was still a British colony. She was also taught music privately and studied contemporary Turkish and Greek literature on her own, while actively following political developments. She was one of the first to openly argue in 1946 –at just 19 years old– that while there was nothing wrong with the Cypriot (Turkish and Greek) system of dowry, marriages should be based of love.

She married Orhan Seyfi Ari (1918-1992), an idealistic teacher, whom people called "Teacher" or "Teacher of the Teachers". They had four sons, whose wives continued the tradition in education. From 1946 to 1960, Suzan, although not a teacher herself, contributed to and led the revival of the Turkish Cypriot cultural heritage and identity, mainly in Paphos and Louroujina. Her husband and herself strived to convince the authorities and the community of the need for schools and education and made a decisive contribution to the fight against illiteracy, at a time when many Turkish Cypriots could only speak Greek and were not in a position to recognize the importance of education, especially for girls and women. Suzan stood by her husband who, in addition to teaching, also fought for the contruction of schools and roads and the provision of essential services such as electricity and water. She taught for free the art of sewing, making costumes for his students in order to promote their cultural heritage (through traditional dances and plays), but also flags for national holidays. During the intercommunal riots of 1963–1964, her house was always open to refugees from other villages, and, while teachers were no longer paid, she and her husband did not emigrate.

Suzan Ari died on November 20, 2002 at the age of 75. She was highly esteemed at home and abroad for her contribution to social and cultural progress and on the day of her funeral messages of condolences came from academics in Canada, the United States and Great Britain –all of whom referred to her as "Auntie." Her husband referred to her as "A Great Helper (Contributor)". Nevertheless, both the fact that she had not received a university education –which would have secured her an officially professional role– as well as the patriarchal historical narrative and, in particular, the structure of (Turkish) Cypriot society, resulted in little being known about her, except what has only orally been preserved about her contribution– and in a way not distinct from that of her husband. Her presentation in terms that refer to a kinship (as "auntie") or in an assisting or amateur context (as “helper’’) shows the way in which she touched the souls of her fellow citizens. Moreover, to some extent it blurs the extent of her contribution –at least in the eyes of people outside Cyprus, who learned about her through her contemporary fellow citizens.

Suzan Uney-Ari, de origen turcochipriota, nació el 12 de julio de 1927 en Morphou, en la isla de Chipre. Era la hija de Emine y Huzeyin Zihini Uney, un peluquero exitoso y líder de la comunidad (mukhtar) en la zona central de Nicosia (Saray ONU). Una vez completada su primera formación, mientras Chipre todavía era una colonia británica, Suzan aprendió el oficio de costurera gracias al sistema de aprendizaje inglés. También le enseñaron música de forma privada y estudió las literaturas contemporáneas griega y turca por su cuenta, teniendo en cuenta activamente los acontecimientos políticos. Fue una de las primeras en argumentar abiertamente en 1946, con solo 19 años, que aunque a su juicio no había nada malo en el sistema de precios de las bodas chipriota (turco y griego), los matrimonios deberían haberse basado en el amor.

Se casó con Orhan Seyfi Ari (1918-1992), un maestro idealista, conocido como "Maestro" o "Maestro de maestros". Juntos tuvieron cuatro hijos, cuyas esposas continuaron la tradición familiar en el campo educativo. De 1946 a 1960, Suzan, aunque ella misma no sea una maestra, contribuyó y dirigió el resurgimiento la herencia cultural y de la identidad turcochipriota, especialmente en Paphos y Louroujina. La pareja se esforzó por convencer a las autoridades y las comunidades sobre la necesidad y la importancia de las escuelas y de la formación, dando una contribución decisiva a la lucha contra el analfabetismo, en un época en la que muchos turcochipriotas solo sabían hablar en griego y no reconocían el valor de la educación, especialmente en lo que se refiere a las niñas y las mujeres. Suzan se quedó con su esposo quien, además de ejercer la docencia, luchó por la construcción de escuelas y calles y para la prestación de servicios esenciales como luz y agua. Enseñó el arte de la costura de forma gratuita, confeccionando trajes para las/los alumnos con el fin de promover su patrimonio cultural (a través de bailes y representaciones tradicionales), pero también banderas para las fiestas nacionales. Durante el período de los disordenes intercomunitarios, que tuvo lugar de 1963 a 1964, su casa siempre estuvo abierta para acoger a refugiadas/os de otros pueblos y, aunque las/los maestras/os ya no recibían pago, ella y su esposo tomaron la decisión de no emigrar.

Suzan Ari murió el 20 de noviembre de 2002 a la edad de 75 años. Fue una mujer muy apreciada en su patria y en el extranjero por su contribución al progreso social y cultural. El día de su funeral, llegaron mensajes de condolencia de académicos de Canadá, Estados Unidos y Gran Bretaña: todos se referían a ella como "tía". Su esposo la llamó "una gran ayudante". Sin embargo, tanto por el hecho de que no recibió una formación universitaria - que le habría asegurado un rol profesional reconocido- como por la narración histórica patriarcal y, en particular, la estructura social (turcochipriota), se sabe muy poco sobre ella, excepto por lo que se ha transmitido oralmente, además de una forma que no es distinta y distante de la figura del marido. El hecho de que se refiera a ella con términos que se refieren a una familiaridad (como "tía") o un contexto asistencial o aficionado (como "ayudante") muestra la manera en que Suzan ha tocado el alma de su gente. Sin embargo, hasta cierto punto, esto oscurece el alcance de su contribución, al menos a los ojos de quienes viven fuera de Chipre, quienes, por lo tanto, solo la han conocido a través de sus conciudadanas/os contemporáneas/os.

Η Τουρκοκύπρια Σούζαν Γιουνέϊ- ΄Αρι/ Suzan Uney Ari γεννήθηκε στις 12 Ιουλίου 1927 στη Μόρφου της Κύπρου. Ήταν κόρη των Εμινέ/Emine και Χουζείν Ζιχινί Γιουνέϊ/ Huzeyin Zihini Uney, πετυχημένου κουρέα και κοινωνικά ενεργού ηγέτη (μουχτάρ/ mukhtar) του κεντρικού τμήματος της Λευκωσίας (Σαράϊ Ονού/Saray Onu). Αφού ολοκλήρωσε τη βασική της εκπαίδευση, η Suzan έμαθε μοδιστρική βάσει του αγγλικού συστήματος μαθητείας, όταν η Κύπρος ήταν βρετανική αποικία. Δεν σταμάτησε, ωστόσο, εκεί. Αντίθετα, διδάχτηκε ιδιωτικά μουσική και μελέτησε μόνη της τη σύγχρονή της Τουρκική και Ελληνική λογοτεχνία, ενώ παρακολουθούσε ενεργά τις πολιτικές εξελίξεις. Ήταν από τις πρώτες, που το 1946, σε ηλικία μόλις 19 ετών, υποστήριξε ανοιχτά ότι ενώ δεν υπήρχε κάτι μεμπτό στο Κυπριακό (Τουρκικό και Ελληνικό) σύστημα της προικοδοσίας, οι γάμοι θα πρέπει να γίνονται από αγάπη, όταν παντρεύτηκε τον Ορχάν Σεϋφί ΄Αρι/ Orhan Seyfi Ari (1918-1992), ιδεαλιστή δάσκαλο, τον οποίο ο κόσμος αποκαλούσε «Δάσκαλο» ή «Δάσκαλο των Δασκάλων».

Μαζί του απέκτησε τέσσερις γιους, οι σύζυγοι, των οποίων συνέχισαν την παράδοση στην εκπαίδευση. Από το 1946 ως το 1960, η ΄Αρι/Ari, παρότι δεν ήταν η ίδια δασκάλα, συνέβαλε στην και ηγήθηκε της αναβίωσης της πολιτισμικής κληρονομιάς και ταυτότητας των Τουρκοκύπριων, κυρίως στην Πάφο και την Λουρουτζίνα. Ο σύζυγός της κι εκείνη προσπάθησαν να πείσουν τις αρχές και τον κόσμο για την αναγκαιότητα των σχολείων και της εκπαίδευσης και συνέβαλαν αποφασιστικά στην καταπολέμηση του αναλφαβητισμού σε μία περίοδο, στην οποία πολλοί από τους Τουρκοκύπριους δεν μπορούσαν καν να μιλήσουν τη γλώσσα τους, αλλά μόνο Ελληνικά και δεν ήταν καν σε θέση να αναγνωρίσουν τη σημασία της εκπαίδευσης, ιδιαίτερα των κοριτσιών και των γυναικών. Η ΄Αρι/Ari στάθηκε δίπλα στον σύζυγό της, ο οποίος πέρα από τη διδασκαλία, αγωνίστηκε και για το χτίσιμο σχολείων, το άνοιγμα δρόμων, την παροχή ηλεκτρισμού και νερού. Εκείνη δίδασκε δωρεάν ό,τι γνώριζε στους μαθητές του, αξιοποιώντας και την τέχνη της ραπτικής που είχε μάθει, ράβοντας στολές γι’ αυτούς, προκειμένου να πάρουν μια πρώτη γεύση της πολιτισμικής τους κληρονομιάς (μέσα από παραδοσιακούς χορούς και θεατρικά έργα), αλλά και σημαίες για εθνικές γιορτές. Κατά τη διάρκεια των διακοινοτικών ταραχών του 1963-1964 το σπίτι της ήταν πάντα ανοιχτό: τάϊσε πρόσφυγες από χωριά, και, ενώ πια δεν παρεχόταν μισθός σε δασκάλους, εκείνη μαζί με τον σύζυγό της δεν μετανάστευσαν.

H Σούζαν Άρι/ Suzan Ari πέθανε στις 20 Νοεμβρίου του 2002 σε ηλικία 75 ετών. Έχαιρε μεγάλης εκτίμησης από τους συναδέλφους του συζύγου της, ενώ την ημέρα της κηδείας της ήρθαν μηνύματα από ακαδημαϊκούς από τον Καναδά, τις Η.Π.Α., τη Μεγάλη Βρετανία, από τους οποίους όλοι αναφέρονταν σε εκείνη ως «Auntie» (Θεία). Ο σύζυγός της τη θεωρούσε σπουδαία βοηθό («A Great Helper») στην εκπαίδευση και την κοινωνική και πολιτισμική πρόοδο, ενώ οι συμπολίτες της ακόμα και σήμερα την θυμούνται και μιλούν για τη συμβολή της. Παρ’ όλα αυτά, τόσο το γεγονός ότι η ίδια δεν είχε κάνει ανώτερες σπουδές, που θα της εξασφάλιζαν έναν επίσημο επαγγελματικό ρόλο, όσο και η πατριαρχική ιστορική αφήγηση και ειδικότερα η δόμηση της (τουρκο)κυπριακής κοινωνίας, έχουν ως αποτέλεσμα ελάχιστα να μπορεί μάθει κανείς για κείνην, πέρα από όσα σώζονται προφορικά για την προσφορά της - και αυτά με έναν τρόπο μη διακριτό από την προσφορά του συζύγου της ή ακόμα και θέτοντάς την στην σκιά του. Η παρουσίασή της με όρους που παραπέμπουν σε συγγενική σχέση (ως «auntie») ή σε ρόλο βοηθητικό ή με ερασιτεχνική ιδιότητα (ως «helper») δείχνει τον τρόπο, με τον οποίο άγγιξε τις ψυχές των συμπολιτών της. Επιπλέον, σε έναν βαθμό θολώνει τα όρια της προσφοράς της, τουλάχιστον στα μάτια των ανθρώπων εκτός Κύπρου, οι οποίοι την έμαθαν δια μέσου των όσων γνωρίζουν οι συμπολίτες της.